Στην «Απολογία» του Πλάτωνα παρακολουθούμε το Σωκράτη να αναφέρεται στους κατήγορούς του, το Μέλητο τον ποιητή, το Λύκωνα το ρήτορα και τον Άνυτο τον πολιτικό. Βέβαια δεν ήταν μόνο αυτοί οι τρεις που κατηγορούσαν τους νέους ότι ο Σωκράτης τους διαφθείρει. Υπήρχε μια γενικότερη αντίληψη που σύμφωνα με την οποία, οι άνθρωποι ενδιαφέρονταν περισσότερο για τα υλικά επιτεύγματα και όχι για την καλλιέργεια της φιλίας, της ηθικής και της αρετής. Για τον παραπάνω λόγο θεωρούσαν ανεπιθύμητο το Σωκράτη και τον κατηγορούσαν πολύ πριν τη δίκη του.
Το πρώτo πράγμα που επισημαίνει ως χαρακτηριστικό των κατηγορών του o Σωκράτης, είναι ότι δια της γνώσεως τους χρησιμοποιούν ωραίους φαινομενικά λόγους μπερδεύοντας τα πλήθη, για να πετύχουν τους προσωπικούς τους σκοπούς και όχι για να εκφράσουν και να εξετάσουν με ειλικρίνεια την Αλήθεια. Τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιείται η γνώση καθώς και την απόρροια αυτών θα αναλύσουμε παρακάτω.
Χρησιμοποιούν λοιπόν την γνώση τους, για να ικανοποιήσουν τον εγωισμό τους και την ανάγκη τους για πλούτη και φήμη. Το αποτέλεσμα αυτού είναι να προκαλούν μεν κάποιό δέος στους ακροατές τους, αλλά σαν Μέδουσες συγχρόνως να τους παγώνουν, να τους πετρώνουν. Αυτό το εφαρμόζουν, επειδή ουσιαστικά δεν θέλουν να ωφεληθεί και να εξελιχθεί ο ακροατής τους, αλλά τους ενδιαφέρει η προσωπική τους προβολή δια μέσω των γνώσεων τους. Προβολή που θα τους φέρει πλούτη και ψεύτικες τιμές, κάνοντας τους να φαίνονται ανώτεροι.
O μύθος της Μέδουσας και τα χαρακτηριστικά της ομοιάζουν με αυτά των κατηγόρων και γενικά των ανθρώπων που πρεσβεύουν αυτόν τον τρόπο ύπαρξης. Αυτή τη σύνδεση είναι που θα αναπτύξουμε παρακάτω. Η Μέδουσα στη μυθολογία ήταν η θνητή αδελφή της Ευρυάλης και της Σθενούς και Ιέρεια της θεάς της Σοφίας.
Αυτό τι σημαίνει; Tι σχέση έχει με τα υπόλοιπα;
Είναι η Μέδουσα ιέρεια της Σοφίας, επομένως κατέχει τη γνώση και μάλιστα σε ένα μεγάλο βαθμό, ωστόσο ήταν θνητή . Ο μύθος αναφέρει ότι γονιμοποιήθηκε από το θεό Ποσειδώνα όντας μεταμορφωμένος σε άλογο, μέσα στο ιερό της Αθηνάς. Η Μέδουσα λοιπόν κατέχοντας τη γνώση παρασύρεται από το ά-λόγο μέρος της ψυχής της, δηλαδή τα πάθη της, και τη χρησιμοποιεί για το προσωπικό της όφελος, όπως ακριβώς οι κατήγοροι του Σωκράτη. Υπάρχουν κι άλλες αναφορές που διαπιστώνουμε το παραπάνω, όπως όταν η Μέδουσα καυχιέται ότι είναι πιο όμορφη από την θεά Αθηνά. Με την έπαρση και την αλαζονική συμπεριφορά της, δείχνει ότι την ενδιαφέρουν πιο πολύ τα υλικά αγαθά από την καλλιέργεια της ψυχής .
Μέδουσα και κατήγοροι υποπίπτουν στο ίδιο παράπτωμα, ξεχνούν ότι η ανθρώπινη σοφία δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο, από το να γνωρίζει κάποιος οτι δεν γνωρίζει.
«Έν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα»
Πρέπει λοιπόν οποιοσδήποτέ να εξετάζει συνεχώς εάν αυτό που λέει και πράττει είναι δίκαιο και ωφέλιμο, τόσο για τον ίδιο όσο και για τους άλλους. Καλλιεργώντας έτσι τη φρόνηση, το ήθος, την ομορφιά, την αλήθεια, το σθένος και όλες τις υπόλοιπες αρετές, ένας θνητός γίνεται σοφός. Σε αυτό το σημείο μπορούμε να επαναφέρουμε στη μνήμη μας ότι η Μέδουσα ήταν θνητή. Να επισημάνουμε, ότι ο όρος «θνητή ιέρεια της Θεάς της σοφίας» σημαίνει όλα τα προαναφερθέντα. Πρόκειται για μία ιδιοσυγκρασία που γνωρίζει -ότι δεν γνωρίζει- και έχει ξεφύγει από την αμάθεια, και ακριβώς με αυτή τη γνώση όφειλε να αφοσιώνεται στη καλλιέργεια της ψυχής της, ως κάτι ιερό.
Οι κατήγοροι του Σωκράτη καθώς και όλοι οι κατήγοροι όλων το εποχών –όπως και της δικής μας- χρησιμοποιούν τη γνώση μόνο για προσωπικό τους όφελος, μετατρέποντας τους εαυτούς σε άκαρδα τέρατα, που με την φοβερή τους όψη παραλύουν την εξέλιξη και διαιωνίζουν την φαυλότητα. Λέγοντας φοβερή τους όψη, δεν εννοούμε τίποτα άλλο από την μεταφορά του ίδιου τους του φόβου να απαρνηθούν την αφοσίωση τους στα υλικά αγαθά. Αναφέρονται σε αξίες που δεν τις σημαίνουν, προβάλλοντας και επιβάλλοντας τον εαυτό τους, παγώνοντας τον αμαθή ακροατή τους, καθιστώντας τον ανίκανο να λάβει την οποιαδήποτε θέση και κατεύθυνση προς το δικό του αγώνα υπέρ της αρετής και της αλήθειας.
Το τέρας στον μύθο ονομάζεται Γοργώ και αντιπροσωπεύει την φυσική ενσάρκωση του θανάτου. Αυτός δηλαδή που δεν εξετάζει τον εαυτό του και δεν αναγνωρίζει τα λάθη του μένοντας ψυχικά στάσιμος, είναι ουσιαστικά νεκρός. Επιπλέον, το τέρας αυτό χαρακτηρίζεται από κακία και μοχθηρία. Η σύνδεση σε αυτό το σημείο είναι φανερή, όταν ο Μέλητος, ο Άνυτος και ο Λύκωνας επιβάλουν ουσιαστικά την θανατική ποινή στον Σωκράτη, και ο ίδιος αναφέρεται στο λόγο που δεν προσπάθησε να την αποφύγει: «Δεν είναι λοιπόν δύσκολο άνδρες, το να αποφύγει κανείς το θάνατο, είναι όμως πολύ δυσκολότερο να αποφύγει κανείς το κακό. Γιατί το κακό τρέχει γρηγορότερα. Εμένα τώρα, αργό και γέροντα με έχει προφτάσει το πιο αργό από τα δύο. Τους κατήγορους μου όμως, που είναι φοβεροί και γοργοί, το χειρότερο, η κακία. Εγώ λοιπόν φεύγω έχοντας καταδικαστεί από εσάς σε θάνατο, αλλά εκείνοι από την αλήθεια, σε μοχθηρία και αδικία. Γιατί το να φοβάται κανείς το θάνατο, που δεν γνωρίζει αν είναι και το μεγαλύτερο καλό που θα μπορούσε να του συμβεί, είναι σαν να νομίζει ότι γνωρίζει αυτά που δεν γνωρίζει».
Κλείνοντας θα αναφερθούμε στον Περσέα, που όπως και ο Σωκράτης, νικήσανε αυτό το τέρας μέσα τους και στη συνέχεια τους δόθηκε το χάρισμα να το διακρίνουν και να το κερδίζουν έξω από αυτούς. Ο Περσέας το νίκησε καθρεπτίζοντας διαρκώς τον εαυτό του, τις κινήσεις και τον τρόπο συμπεριφοράς του εντός του περιβάλλοντος του, μέσω της ασπίδας που του έδωσε η θεά Αθηνά. Δηλαδή καλλιεργώντας την ηθική και την αρετή στη ψυχή του, παρότρυνε τον εαυτό του όχι μόνο στο να εξετάζει ποια είναι η αλήθεια αλλά και στο να δέχεται την εξέταση αυτή από τον περιβάλλον του. Με την αντανάκλαση λοιπόν των ιδιοτήτων της θεάς μπόρεσε να βλέπει την Γοργώ, συνεπώς τις αδικίες του και τα λάθη του, ως που κατάφερε να την αποκεφαλίσει. Ακριβώς όπως και ο Σωκράτης, που είχε ως τρόπο ζωής να εξετάζει ποια είναι η αλήθεια, ενώ ταυτόχρονα ωθούσε τους νέους να κάνουν το ίδιο σε αυτόν και στους υπόλοιπους κατοίκους την Αθήνας. Με την αυτογνωσία και το σθένος τους, μπορούσαν πλέον να αναγνωρίσουν τις ιδιοσυγκρασίες εκείνων των ανθρώπων που δε σημαίνουν τα λόγια τους και να μπουν στην διαδικασία να τις βοηθήσουν να διορθωθούν εάν και εφόσον αυτές ήταν διατεθειμένες.
Εάν επιθυμείτε να αντιληφθείτε τι συμβαίνει με τα της ψυχής σας ερωτήματα, γνωρίστε όσο περισσότερα μπορείτε, από οπουδήποτε μπορείτε. Αν αυτά που γνωρίσετε δεν απελευθερώνουν το περιβάλλον σας, προσέξτε την Μέδουσα μέσα σας, κινδυνεύει να μεταμορφωθεί σε Γοργώ.
Σε περίπτωση που θα επιθυμούσατε παραπάνω πληροφορίες ή διευκρινίσεις σχετικές με το παρόν κείμενο, μπορείτε να έλθετε σε επαφή με την ομάδα του σαμπί.
Με αγάπη,
για την όμαδα του σαμπί,
Παναγιώτης Κωστάκος
On Plato’s “Apology” we observe Socrates referring to his prosecutors, Melitos the poet, Lykonas the orator and Anytos the politician. Of course, Socrates was accused by more people, besides those three, that he was corrupting Athens’ youth. There was a general conception, according to which, people were more interested in acquiring material goods instead of cultivating friendship, morality and virtue. For the later reason Socrates was accused long time before the trial took place.
The first thing Socrates points out as a feature of his accusators is that, through their knowledge, they use seemingly nice reasons to confuse the crowds, in order to achieve their personal purposes and not to express and honestly examine the Truth. The ways in which knowledge is used and the result of it will be analysed below.
They use their knowledge to satisfy their ego and their need to gain wealth and fame, the result of which is to amaze the crowds on the one hand, but simultaneously frightening and petrifying them, like Medusa, on the other hand. This method is used because they do not want to benefit and develop their listeners, but to project their own self through their knowledge, a projection which leads to wealth and false honors, making them seemingly superior.
The myth of Medusa and its characteristics are similar to those of the accusers and generally of the people who profess this way of existence. This connection of these two will be explained below. Medusa in mythology was the mortal sister of Euryal and Sthena and Priestess of the goddess of Wisdom.
What does that mean? What does it have to do with the rest?
Medusa was a priestess of Wisdom, thus she had vast knowledge, she was mortal nevertheless. The myth says that she was conceived by Poseidon, being transformed into a horse, in the sanctum of Athena. Medusa, having the knowledge is tempted by her unreasonable (horse=αλογο, α-λογο is derived from the words α-alpha privative and λόγικη=reason) part of her mind, by her passions and she is using her capabilities for personal profit, just like Socrates’ accusers. There are reports justifying the above, mentioning that Medusa claimed to be more beautiful than Athena herself, with that display of vanity and arrogance Medusa proves that she is more interested in material wealth than the cultivation and evolution of her soul.
Medusa and the prosecutors do the same mistake, they forget that human wisdom can be nothing more than knowing that they do not know.
«The one thing I know is that I know nothing»
It is therefore necessary for everyone to constantly examine whether what he or she says and does is fair and beneficial, both for him and for others. Thus cultivating wisdom, ethos, beauty, truth, vigor and all other virtues, a mortal becomes wise. At this point we can recall that Medusa was mortal. Let us point out, that the term «mortal priestess of the Goddess of wisdom» means all the aforementioned. It is an idiosyncrasy
that knows -that she knows nothing- thus, has escaped nescience and precisely with this knowledge she should have devoted herself to the cultivation of her soul, as something sacred.
Socrates’ accusers and all the accusers of all time – as well as our own– use knowledge only for their own personal gain, turning themselves into heartless monsters, who with their terrible visage put a halt to evolution and perpetuate viciousness. By referring to their frightening guise, we mean nothing less than the projection of their own fear to renounce their devotion to material goods. They refer to values that do not mean them, projecting and imposing themselves, freezing their ignorant listeners, rendering them incapable of taking any position and direction in their own struggle for virtue and truth.
The monster in the myth is called Gorgo and represents the natural incarnation of death. In other words, the one who does not examine himself and does not recognize his mistakes by staying mentally stagnant, is essentially dead, moreover, this monster is marked by malice and malevolence. The connection to this point is clear when Melytos, Lykonas and Anytos actually impose death sentence on Socrates, and he mentions the reason why he does not want to avoid it saying: “Men, it is not difficult for someone to avoid death, but it is much more difficult for someone to avoid evil, because evil runs faster. I am old and slow now, and i am caught up by the slowest of the two. But my accusers, who are terrible and quick, have been caught up by the worst, wickedness. I shall leave then, sentenced by you to death, but they are accused by Truth to evil and injustice. Because the fear of death, for someone who does not know whether or not it is the best thing that can happen to him, is like reckoning that he knows what he does not.”
Closing, we will refer to Perseus, who like Socrates, defeated this monster in him and was then given the gift to identify it and conquer it on his exterior. Perseus managed to beat it by constantly mirroring itself, its movement and its internal behavior through his shield that was given to him by Athena. In other words, by cultivating morality and virtue in his soul, he encouraged himself not only to examine what the truth is but also to also accept this examination from his surroundings. So, with the reflection of the qualities given by the goddess he was able to see Gorgo, therefore his own injustices and mistakes, eventually beheading her. Just like Socrates, who had as a way of life to examine the truth, but also urged young people to apply the same to him and the rest of the Athenian inhabitants. With their self-awareness and zeal, they could now recognise the idiosyncrasies of those people who act like Medusa and even get into the process of helping them to correct themselves,but only if they are willing to.
If you wish to understand what is going on with your soul’s questions, get to know as much as you can, from anywhere you can. If those you learn do not liberate your environment, beware of the Medusa in you, it might turn into Gorgo.
Please contact the Team of Sampi in case you need any further information or clarification concerning this post.
With Love,
For The Team of Sampi,
Panagiotis Kostakos
sampiyoga.wordpress.com 